IATA Nedir? IATA Başvurusu Nasıl Yapılır? Üyelik Şartları?

IATA, Uluslararası hava yolu taşımacılığı birliğinin (International Air Transport Association) kısaltılmış halidir. Yalnızca havayolu şirketlerinin üye olabileceği global ticari kurumdur.

IATA Nedir? IATA Başvurusu Nasıl Yapılır? IATA Üyelik Şartları Nelerdir? IATA Görevleri Nelerdir?

IATA, Uluslararası hava yolu taşımacılığı birliğinin (International Air Transport Association) kısaltılmış halidir. Yalnızca havayolu şirketlerinin üye olabileceği IATA, küresel çapta, ekonomik, güvenilir ve sürdürülebilen hava ulaşım ağlarını oluşturmayı hedefleyen Global bir ticari kurumdur. IATA belirlediği bu hedefler doğrultusunda dünya üzerinde binlerce acente ile faaliyetlerini birlikte yürütür. IATA, 1919 yılında kurulup, bugünkü yapısını ikinci dünya savaşından sonra 1945 yılında almış.

IATA Kuruluşu ve Tarihi

IATA günümüzde 120 ülkeden 290 üyeye sahiptir. 1945 tarihinde Küba’nın başkenti olan Hava şehrinde kurulmuştur. Diğer bütün hava yolu şirketlerinden farklı olarak tüketicilerin lehine güvenilir ve ekonomik bir işbirliği ağı yaratmayı amaçlayan IATA 1945 yılında 31 ülkeden 57 üyesi bulunmaktaydı.

Kurulduğunda sadece Avrupa’da olan hava yolu şirketleri üye olmuştu 1939 yılı itibariyle Pan America’nın üye olmasıyla birlikte kıtalar arasında bir kimliğe sahip oldu. Zaman geçtikçe üye sayısı arttır ve IATA sayesinde uluslararasındaki havacılıkta teknik olarak bir hukuki sistem kuruldu ve bu sistem tamamen tüketicileri koruyordu. Bunun dışında uluslararası havacılık faaliyetlerinde isteklerle IATA’nın üzerine düşen görev ve sorumluluklar çoğalmaya başladı.

Fiyat çalışmaları, kimlerin nerelere gidip gidemeyeceği, firmaların aktarmalı uçuşlarda gelirleri nasıl paylaşacağı ve havayolu şirketlerinin aralarındaki mali ilişkiler gibi konuların nasıl çözüleceği gibi birçok soru işareti çıktı. IATA günümüzde bütün bu konular ile alakalı olarak uluslararası bir düzenleme yaptı ve denetim mekanizması kurup bu yapısıyla hizmet vermeye başladı.

IATA tüm bunların dışında dünya üzerindeki ilk tarifeli uluslararası uçuş seferlerinin sistematik bir biçimde yapıldığı 1919 tarihinde Lahey’de kurulmuş uluslararası hava yolu trafik birliğinin devam eden yapısı olarak kabul edildi ve bu nitelikle hizmetlerini günümüze kadar sürdürüyor.

IATA Merkezi Nerede?

IATA’nın günümüzde merkezi Kanada’nın Montreal şehrindedir. IATA’nın İsviçre’nin Cenevre kentinde idari ofisleri hizmettedir. Bunun dışında Bangkok, Buenos Aires, Amman, Dakar, Nairobi, Londra, Singapur, Rio de JANERIO, Washington D.C gibi birçok yerde bölge ofislerine sahiptir.

IATA Ne İşle Meşguldür?

IATA uluslararası hava yolu şirketleri yolcular ve havaalanları için mantıklı ve yürütülebilen çalışmalar yapıp, birtakım düzenlemeler getirip, kalite standardı oluşturmayı hedeflemiş ve bu ideallerini gerçekleştirmiştir. Bu hedefle birlikte belli kurallar koyarak düzenli olarak denetlemeler yapıp, konferanslar düzenlemiştir. IATA’nın hedefi 1945 tarihindeki ana sözleşmede şu şekilde sıralanmış;

• Bütün dünya vatandaşlarının faydasına olacak biçimde güvenilir, ekonomik ve düzgün bir havayolu ulaşımı koşuluna teşvik etmek, havayolu ticaretlerinin gelişimi ve bu alanda oluşan ve oluşması muhtemel olan problemlerin ele alınıp çözülmesi,
• Dolaylı ya da doğrudan uluslararası havayolu taşımacılığı hizmetlerini sağlayan teşebbüsler arası işbirliklerine aracı olunması,
• Uluslararası sivil havacılık teşkilatı ve diğer bütün uluslararası kuruluşlarla anlaşma imzalamak.

IATA’nın Görev ve Sorumlulukları Nelerdir?

IATA görevleri yukarıda genel olarak bir çerçeve içerisinde ilk zamanlar sadece teknik konular ile ilgiliydi. Fakat günümüzde küreselleşen bu çağda uluslararası havayolu ağlarının genişlemesiyle görevleri çoğaldı ve daha kontrol edilemez bir duruma geldi. IATA bugünün şartlarında, modern havayolu hizmetlerinde oldukça fazla sorumluluk üstlenmiştir. Bu görev ve sorumluluklardan bazıları şunlardır;

• IATA, ICAO’yla anlaşma halinde olup havayolu taşımacılığı standartlarını belirlemektedir. Bu konuyla alakalı bilet fiyatı, bagaj kuralları, ek bagaj ücreti ve acentelerin aldığı komisyon miktarı gibi birçok ayrıntıyı gözlemler.
• Ayrıca IATA yük taşıma standartlarını da denetlemektedir. Uluslararası kargo çalışmalarının düzenleme işlemlerini gerçekleştirir.
• Havayolu şirketleri ve havaalanlarının uluslararasındaki standartlaştırma faaliyetleri IATA’nın yaptığı çalışmalarla sağlanır.
• IATA terminal işletme konusunda ve yer hizmetleri çalışmalarında standart belirlemektedir.
• Üye olan havayolu şirketlerinin ve acentelerin problemlerini ele alıp çözen bir yapıdır. Bu çalışmaların düzenli olarak sağlanabilmesi için sürekli seminerler düzenlenir.

IATA Üyeliğinin Şartları Nelerdir?

IATA üyeliği yalnızca havayolu şirketlerinin başvurabileceği bir üyeliktir. Bu üyeliğe başvuru yapan firmaların havayolu faaliyetlerini en az iki yıl yürütmüş olma tecrübesi şart olarak koşulur. Üye olmak için havayolu şirketinin IATA Operasyon güvenlik denetiminden geçmesi ve bu sistemlere kaydedilmiş olması şartı koşulur. Ayrıca şirketin IOSA denetimlerinin iki yılda bir kez tekrarlanması Kriterini etmesi öngörüler arasındadır.

Üyelik isteyen havayolu şirketinden başvurma miktarı olarak geri ödeme durumu olmadan 15 bin dolar, üyelik kabul edildiğinde ise 15 bin dolar istenir. Üye olan şirketler IATA’ya yıllık olarak 13 bin dolara yakın bir ücret öder. Bu ücret üyelik aidatı olarak ödenir. Ayrıca katkı payı olarak da her bir şirket yine IATA’ya 500 dolar öder.

IATA Üyeliğinin Yararları Nelerdir?

IATA üyesi olan havayolu şirketleri oldukça fazla avantaja sahiptir. Üye olan şirketlerin uluslararası arenada popülerliği, güvenilirliği artar ve maliyetleri azalır. Üye olan şirketler, birçok konuda iletişim kampanyalarıyla kongreler, seminerler ve eğitim programlarından yararlanır.

Ülkemizde Hangi Havayolu Şirketleri IATA Üyesidir?

• Türk Hava Yolları
• Atlas Global
• Pegasus Havayolları
• Onur Air
• Sun Express
• MNG Havayolları
• FreeBird Havayolları
• Corendon

IATA Kodları Nasıl Belirleniyor?

IATA havalimanları ve havayollarına atamış olduğu üç harften oluşan kodlar, havacılık faaliyetlerinde yaygınlaşan bir iletişim dili haline dönüşmüş durumdadır. Havayolu şirketlerinin, kalkış varış noktasını, trafik belgelerini tek tek listeye alan bu kodlar, uluslararası mecralarda havayolu ulaşımını kolaylaştırmaktadır.

Havayolu şirketlerin yalnızca kendine ait IATA kodlarında rezervasyon, iletişim, planlama, bilet kesme, kargo belgeleme gibi birçok işte kullanmaktadır. Bu kodlara örnek vermek gerekirse THY IATA kodu TK Pegasus Havayollarının ise PC’dir. Bu iki havayolu şirketi biletlerini bu kod sayesinde kesmektedir. Yolcuların ve sektördeki personellerin işlerini kolaylaştırmak adına her uçuş başına bu kodlar eklenmektedir.

IATA ayrıca, havaalanlarına da kod atamıştır. Örneğin Paris’te bulunan ‘’Charles de Gaulle Havaalanının kodu CDG, Ankara Esenboğa havalimanının kodu ise ESG olarak belirlenmiştir. Dünyada herhangi bir yerde yolcular, hangi havayolu şirketinde olduğu fark etmeksizin gideceği havalimanlarını bu kısa kodlar sayesinde tanımaktadır.

IATA uçuşlar için teslim edilmiş her bagaja özel bir şekilde oluşturulan etiket kodu mevcuttur. Böylelikle valizlerin kaybolması gibi durumlar oldukça aza indirgenir.

IATA Acentesi Nedir?

Kargo ve seyahat acentelerinin alabildiği IATA akreditasyonu, acente ve havayolu şirketlerinin arasında olan iş bağlarının kolaylaşmasını hedeflemektedir. Ayrıca, havayolu şirketlerine de dünyanın farklı köşelerinde güvenilir bir şekilde temsil edilme olanağı sunulur.

Kurumların IATA olmasının birçok artısı vardır. IATA akreditasyonunu alan acenteler, IATA üyesi olan havayolu şirketlerinin dış ve iş hatlar biletlerini satma yetkisini elinde bulundurur. IATA akreditasyonu, IATA’nın acente, havayolu şirketi ve ulaşım sağlayıcıları arasında fatura ve ücretlerin görülmesine yardımcı olan faturalandırma ve mutabakat planları adında programına da ulaşabilir.

Akreditasyon belgesi, acentelere uluslararası sözleşme konusunda tanınma olanağı sağlamaktadır. IATA Logosunu resmi yazışmalarda kullanma hakkına da sahiptir. Acenteler ayrı olarak IATA akreditasyondan ötürü hava yollarının özel indirim kampanyalarından faydalanabilir ve IATA eğitimlerine katılma şansı yakalayabilir.

IATA akreditasyonu sahibi olan acentelerinin havalimanı ve havayolu şirketleri gibi kendilerine ait IATA kodları bulunmaktadır.

IATA Acentesi Nasıl Olunur?

Havayolu sektöründe büyük bir imaj ve Prestij olarak kabul edilen IATA akreditasyonu almak adına acentelerin yapması gereken ilk şart yer aldığı ülke içinde seyahat acentesi işletme belgesini almasıdır. Ayrıca başvuru formuyla birlikte birçok belge istenir.

Üye adayları olan acentelerden müracaat esnasında belli bir ödeme talep edilmektedir. Talep edilen ücretler her ülkede farklıdır. Kabul edilmiş olan acentelerin üye kayıt ücretleri ve yıllık üyelik aidatı alınmaktadır.

IATA Çevre Politikası

IATA küresel ısınma ve uçak yakıtı konusunda birtakım vaatlerde bulunmuştur. Üye olan firmalar aşağıda belirttiğimiz maddelerde mutabakata varmıştır;

• 2009 yılı ile 2020 yılı aralığında yakıt verimliğinin her yıl %1,5 artırma,
• 2020 sonrasında ise havacılıktan kaynaklanan karbon Emisyonuna üst sınırlama konulması,
• 2050 yılında, havacılık kaynaklı olan net karbon Emisyonunun 2005 seviyesine kıyas ile %50 oranında azalması.

IATA Kargo Acentesi

IATA Kargo Acentesi Olmanın Sağladığı Yararlar Nelerdir?

• Uluslararası popülerlik,
• IATA Logosunu resmi yazışmalarda kullanma olanağı
• Havayolu şirketlerinin indirim kampanyalarından yararlanma olanağı
• İndirimli ücretler ile IATA eğitim, seminer ve konferanslarına katılma olanağı

IATA Kargo Acente Şartları Nelerdir?

Başvuran firmanın başvurudan en az 6 ay önce ticari faaliyetlerinin olması gerekir.

IATA Kargo Acentesi Olmak için Talep Edilen Belgeler Nelerdir?

• Başvuru Formu
• Başvuru formunda istenen bütün belgelerin imza ve kaşeli olması şartları aranır.
• İşletme Belgesi
• Bağlı olduğunuz ticaret odasından firmanızın kayıt olduğuna dair resmi evrak.
• Ticari Sicil Gazetesi
• Güncel kar zarar hesap ve bilançosu
• Bu belgelerdeki bütün sayfalarda ilgili vergi dairesinin damgası olmalıdır.
• Ayrıca ikişer adet geçerliliği bulunan tehlikeli madde taşıma sertifikasyonu ve hava kargo taşıma başlangıcı kurs sertifikasyonu
• Bankadan alınmış garanti belgesi, teminat mektubu. (istenen miktar mali değerlendirmelerin sonucunda belirlenmektedir.)
• Üyelik başvuru ücreti ( Geri ödemesiz başvuru fiyatı 1550 İsviçre frangıdır. Kayıt ücreti 385 İsviçre frangı, yıllık IATA üyelik ücreti 465 İsviçre frangı, Ombudsman komisyon ücreti 95 İsviçre frangıdır.

Total olarak başvuru miktarı ise 2495 İsviçre frangı olarak belirlenmiştir. Talep edilen belgeler IATA tarafına ulaşınca fatura sizlere gönderilmektedir.

Bu durumda dikkat edilmesi gereken öğeler;

• Şahsına münhasır imzalı, kaşeli olan form IATA Madrid şubesine gönderilmeden IATA tarafından onay alınması gerekir. Eksiklerin olmaması için gerekli kontrol yapılmalıdır.
• Ayrıca firma unvanında birden fazla iş ile alakalı unvan yer alabilir. IATA ticaret odası resmi evrakta unvan kodu ve açıklamaların uyumlu olmasını şart koşar. Ayrıca unvan kodu da hava kargo taşımacılığı kapsamında değilse zaman kaybı yaşarsınız. Muhasebeniz düzeltme yapmak mecburiyetinde kalmaktadır.

Tüm bu süreçlerin ardından IATA ‘’Hard Copy’’ formunu teslim aldıktan sonra, bütün resmi evrakların uygunluğunun teyit edilmesinden sonra THY alakalı birimlere firmanızın denetimi için bir istekte bulunmaktadır. THY çalışanlarının yoğunluk durumlarına göre denetim yapılmaktadır. Bu süre 20 ya da 30 gün aralığındadır. THY’de bir yoğunluk söz konusu ise IATA adına Türkiye’den bir temsilci bu denetleme işlemlerini gerçekleştirir.

Denetleme çalışmaları önceden haber verilmez. Fakat buna rağmen denetlemeyi THY personeli yapacaksa sizlere önceden bir mail gönderip evraklarınız konusunda genel bir hatırlatma yapar. Denetleme genellikle sorun oluşturmaz, tabi evraklarınızın eksiksiz olması gerekir. Eksik evrak durumunda sizlere bu evrakları tamamlamak adına ek süre sağlanır. Evraklarınızda bir problem yoksa istenen bütün Kriterlere uygun şekilde davrandıysanız, IATA tarafından sizlere yazılı bir IATA numarası ve yetki gönderimi sağlar. Hakiki evrakın gelmesi biraz uzun sürebilir. IATA e mail yoluyla gönderdiği onayı sivil havacılık adına yeterli olur.

IATA Kargo Acentesi Olabilmek İçin İkinci Süreç

Havayolu kargo acentelerine verilen yetki belgesinin geçerlilik süresi 5 yıl olarak bilinir. Kargo acentelerinin yetki belgesi aldığı bütün havalimanlarında;

• Tehlikeli madde konusunda eğitimli olan, sertifikası bulunan ve sertifikası güncel olan en az bir deneyimli personel ve bu personelin güvenlik eğitimlerini tamamlamış olması gerekir.
• Kargo taşımacılığında eğitim almış ve sertifikaya sahip en az bir yetkin personelin olması gerekir.
• Kargo acenteleri, merkez dahi, hizmet vermeyi düşündüğü her havalimanında yukarıda bahsettiğimiz özelliklere sahip, tehlikeli madde ve kargo taşımacılığında en az iki farklı deneyimli personel istihdamı yapmalıdır.

Bunun dışında şirketlerin merkezinde güvenlik sorumlusu olan bir personel görevlendirilmeli ve merkez ve şubelerde görevlendirilen uzman personelin kargo güvenlik ve sivil havacılık eğitimi alması gerekir. Bu eğitimi alacak olan personel ise mevcut olan personellerden biri olabilir.

Kargo acenteleri yetki belgesine sahip olabilmek için aşağıda sıraladığımız belge ve bilgileri Ulaştırma bakanlığına sunmalıdır;

• Hizmetlerin sağlanacağı havalimanları
• Bahsi geçen talimata göre bulunması zorunlu olan tehlikeli madde ve kargoculukta eğitimli olan uzman personellerin noterden tasdik edilmiş ve alakalı kurum tarafından verilmiş onaylı sertifikasyonu, maaş bordrosu, CV, ikametgâh adresi, SSK onaylı aylık primler ve hizmet belgesi,
• Kargo sektöründe kullanılacak araçlara ait ruhsat örneği (kiralık durumunda kiralama sözleşmesi)
• İşletmelere ait operasyon tablosu ve kargo ve tehlikeli madde ile alakalı verilen hizmet eğitim programları,
• İşletmelere ait olan ticari unvan, ortak yapı ve hisse dağılımıyla alakalı olan iştigal ortamını işaret eden ticari sicil gazete,
• İşletmelerin imza yetkilileri ve ortakların isim listeleriyle birlikte, ticari oda çalışma belgesi,
• Kuruluş temsilcinin ilzam yetkileri olan kişilerin isim listeleri ve imza sirküleri,
• Firmayla g ve h bentlerinde olan kişilerin noter tarafından tasdiklenen tebligat adresi
• Hukuksal tüzel şahısların kurucu sermayedarları ve sermayedarların, tüzel şahsı temsil eden kıdemli idarecilerinin 2920 sayılı olan Türk sivil havacılık kanununun on sekizince maddesinde olan suçlardan ötürü hürriyeti sınırlandıran herhangi bir cezayla yükümlü olmadığına dair adli sicil kayıt evrakı,
• Kurumların ve hissedarların ticari çalışmalarından ötürü devlet kurumlarına sigorta, vergi, prim borcu gibi konuların yaşanmadığı resmi evraklar,
• Kurucu iş ortaklarının farklı ticari kurumlardaki ticari ilişkileri ve bu kurumların ticari çalışmalarıyla alakalı kapsamlı bilgiler,
• IATA üyeliğinin geçerliliğini kanıtlayan evrak,
• Kargo acentesi, kargo güvenlik beyanı formları,
• SHGM hizmetlerinin bulunduğu tarifede yer alan ücret miktarının yatırıldığını kanıtlayan resmi evrak,
• SHGM kargo acentelerinin çalışmalarını ECAC, ICAO ve IATA’nın belirlemiş olduğu Global standartlar ve sağlıklı olan kamu faydasına sürdürülebilmesini temin eden ekstra, belge ve bilgiler istenmektedir.

Bunların dışında firmaların merkezlerinin yer aldığı havalimanında, yetkinlik evrakı alan ruhsat sahibi acenteler, şubelerin olduğu havalimanlarında yetkinlik evrakı istediğinde bulunduğunda yalnızca yukarıda bahsi geçen bentlerde olan yetkinlik adı altında belirtilen çalışan yetkili idareciyse buna ilave olarak İ ve J bentlerinde talep edilen belgeler Ulaştırma bakanlığına takdim edilmek zorunluluğu mevcuttur. Ayrıca uzman olarak bildirilen çalışan şirketin ortaklarındansa B bendinde belirtilmiş olan belge ve bilgilerin yalnızca noter tarafından tasdik edilmiş olan ya da alakalı kurumların onaylanmış sertifikasyonuyla CV istenmektedir.